İnsandaki hücreler ve enzimler belli sıcaklıklarda çalışırlar. Aşırı sıcak hücrelerin yaşamsal fonksiyonlarını bozar. Bundan dolayı vücut sıcaklığı belli aralıklarda tutulmalıdır.
Aşırı sıcak altında insan vücudu kendini soğutacak mekanizmaları harekete geçirir. Bir bakıma kendini korur. Terleme artar, kan ciltte göllenir ve ısı kaybedilmeye çalışılır. Ancak bazen bu mekanizmalar vücudu soğutmaya yetmez ve sıcak çarpması gelişir.
Sıcak çarpmasının en sık nedeni güneş olduğu için güneş çarpması olarak isimlendirilir. Sıcağın etkisi basit kas kramplarından, koma ve ölüme kadar değişebilir.
Güneş ışınları en çok kimi etkiler:
Güneş ışınlarından her birey farklı etkilenir. Örneğin yaşlılar, yeterince su içmeyenler, açık tenliler güneş ışınlarından daha fazla etkilenirler. Bu kişilerin güneşe çıkarken daha dikkatli olmalılar.
Güneş Çarpması Belirtileri
- Ateş
- Terleme
- Kramplar
- Bitkinlik
- Baş ağrısı
- Baş dönmesi
- Bulantı-kusma
- Tansiyon düşüklüğü
Ciddi güneş çarpmalarında bilinç bulanıklığı, koma hatta ölüm gelişebilir.
Tedavi
Kişiyi hızlı bir şekilde soğutmak gerekir. Bunun için:
- Kişiyi sıcak ortamdan uzaklaştırmak,
- Elbiselerini çıkarmak,
- Soğuk su veya buz uygulamak,
- Bilinci açık kişiye bol su içirmek gerekir.
Bu süreçte hızlıca 112 acil sağlık hizmetlerine haber verilmelidir.
Korunma
Güneş çarpmasından korunmak için:
- Öğlen saatlerinde güneşe çıkmamak,
- Çıkma mecburiyetinde olanların güneş ışınlarını engeleyen şemsiye veya şapka kullanması,
- Bol su içmek,
- Aşırı sıcak ve güneşli havalarda zorlayıcı ve aşırı efor gerektiren aktivitelerden uzak durmak gerekir.
Özellikle sıcak bölgelere seyahat edenlerin uzun süre güneşte durmamaları önerilir.
Kaynaklar:
https://www.nhs.uk/conditions/heat-exhaustion-heatstroke/
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/heat-stroke/symptoms-causes/syc-20353581
